خیام را در زمان خودش و سال ها بعد از این به عنوان ریاضیدان ، فیلسوف و منجم می شناختند . کشفیات او در ریاضیات ، جبر و هندسه بسیار اهمیت داشته اند . خیام نخستین کسی بوده که روی معادلات درجه اول ، دوم و سوم تحقیق می کند و با انتشار کتاب جبر نشان می دهد معادلات درجه سوم ممکن است بیش از یک جواب داشته باشند ! او همچنین اصل پنجم از هندسه اقلیدسی را در کتابی به همین نام ثابت می کند ، کتابی که تنها نسخه کامل آن امروزه در کتابخانه لایدن در هلند نگهداری می شود . اگر دو جمله ای های ریاضی دوران دبیرستان را به خاطر بیاورید ، آن ها را « دو جمله ای های خیام ـ نیوتن » می نامیدند ، از آن جایی که هر دو هر دو روی این عبارات مطالعات زیادی داشته و قواعدی را در ارتباط با آنها کشف کرده اند . همچنین « مثلث خیام پاسکال » که رابطه بیان ضرائب دو جمله ای ها بود را بیشتر مان در دوران دبیرستان خوانده ایم .
میدان مغناطیسی مریخ چهار میلیارد سال پیش از بین رفته است
آیا شما می توانید میدان مغناطیسی یک سیاره را مثل کلید برق قطع و وصل کنید ؟ « جعفر ارکانی حامد »استاد ایرانی دانشگاه تورنتو ، معتقد است یک سیارک چهار میلیارد سال قبل این کار را با مریخ انجام داده است !
دانشمندان معتقدند مریخ نیز زمانی همانند زمین دارای یک میدان مغناطیسی بوده که احتمالا از جریان های کنوکسیون « هم رفتی » هسته آن منشأ گرفته بود .
اطلاعات ثبت شده از بررسی عوارض سطح مریخ نشان می دهد که میدان مغناطیسی این سیاره چند میلیارد سال پیش ناگهان از بین رفته و پژوهشگران بر سر توضیح آن اختلاف نظر دارند .
بنا بر نظریه ای که به تازگی از سوی دکتر جعفر ارکانی حامد ، سیاره شناس برجسته ایرانی و عضو فرهنگستان علوم کانادا ارائه شده ، کشش جاذبه ای یک یا چند سیارک که سال ها گرداگرد سیاره سرخ می چرخیده و احتمالا حدود چهار میلیارد سال نابود شده اند ، با تأثیر بر جریان های مواد درونی مریخ ، بیشترین نقش را در ایجاد میدان مغناطیسی آن داشته اند .
دکتر ارکانی حامد ، دانشگر ایرانی مقیم کانادا در تشریح یافته های اخیر گروه تحقیقاتی اش در خصوص میدان مغناطیسی مریخ گفت : « منشأ میدان مغناطیسی عظیم زمین در هسته آن است که از آهن مذاب تشکیل شده است که حرکات آن باعث ایجاد این میدان مغناطیسی می شود . بررسی سنگ ها و عوارض سطح مریخ نشان می دهد که در مریخ نیز چنین میدان مغناطیسی وجود داشته که حدود چهار میلیارد سال قبل از بین رفته است . »
عضو انجمن سلطنتی نجوم انگلستان گفت : « یکی از دلایل این امر این است که هسته مریخ کوچک یا منجمد شده یا به هر دلیل دیگر نتوانسته میدان مغناطیسی را حفظ کند ؛ مثلا اگر ترکیب مواد درونی سیاره از نظر شیمیایی به نقطه ای برسد که هنگام انجماد همه اجزای با هم منجمد شوند ( نقطه یوتکتیک ) ، نمی تواند انرژی لازم میدان مغناطیسی را ایجاد کند . »
وی خاطر نشان کرد : « اگر چند ناخالصی را با هم ترکیب ( مذاب ) و آنها را منجمد کنید ، ماده اصلی ( خالص ) منجمد شده و ناخالصی ها برجای می مانند و ما معتقدیم در باره زمین این اتفاق می افتد . هسته زمین که عمدتا از آهن تشکیل شده و حدود 10 درصد ناخالصی دارد ، به تدریج در حال سرد شدن است و بنابراین مقدار زیادی از ترکیب آن که آهن است ، منجمد می شود ، ولی ناخالصی های موجود برجای می مانند و چون وزن مخصوص آن ها کمتر است ، به بخش های فوقانی صعود می کنند . این کنوکسیون ایجاد شده به میدان مغناطیسی انرژی می دهد ، اگر در موقع منجمد شدن این ناخالصی ها با هم منجمد شوند ، چنین کنوکسیونی به وجود نیامده ، برای همین میدان مغناطیسی وجود نخواهد داشت . »
دکتر ارکانی حامد تصریح کرد : « برخی بر این باورند که ممکن است در مورد مریخ هم چنین اتفاقی افتاده باشد ؛ یعنی هسته مریخ از نظر شیمیایی به نقطه ای رسیده باشد که همه اجزای آن با هم منجمد شده و ناخالصی باقی نمانده باشد . این حالت در شرایطی بسیار ویژه رخ می دهد که احتمال آن بسیار ضعیف است . بسیار مشکل است که بپذیریم یک سیاره تنها در مدت پانصد میلیون سال اول فعال بوده و بعد متوقف شده است . »
وی افزود : « ساز و کار دیگری که مطرح کردیم این است که میدان مغناطیسی مریخ از تغییر کنوکسیون ناشی نشده ، بلکه ممکن است جزر و مدهایی که از چرخش یک یا چند سیارک پیرامون آن ایجاد می شده با تأثیر بر ترکیبات درونی هسته مریخ و خارج کردن آن از حالت کروی به حالت بیضی ( تخم مرغی ) همانند یک دینام سبب ایجاد میدان مغناطیسی در آن سیاره شده باشند . »
عضو مؤسس فرهنگستان علوم ایران و عضو فرهنگستان علوم کانادا با بیان اینکه این که آزمایش های انجام شده ، امکان ایجاد میدان مغناطیسی در اثر جاذبه اجرام خارجی را اثبات کرده است ، خاطر نشان کرد : « نظریه ما با توجه به نتایج این آزمایش ها و همچنین وجود سیارک هایی در اطراف مریخ که می توانسته اند منشأ ایجاد جزر و مد و وارد کردن نیرو به هسته مریخ باشند مطرح شده است . جالب اینجاست که این سیارک ها حدود چهار میلیارد سال پیش روی مریخ افتاده اند و همین همزمانی بین نابودی این سیارک ها و از بین رفتن میدان مغناطیسی مریخ که مطمئنا نمی تواند تصادفی باشد ، نظریه پیشنهادی ما را درباره تأثیر آنها در ایجاد و حفظ میدان مغناطیسی مریخ را تقویت می کند . »
این استاد دانشگاه تورنتو خاطر نشان کرد : « البته تئوری های دیگری هم در این ارتباط وجود دارد ، ولی هیچ کدام توجیهی برای از بین رفتن میدان مغناطیسی مریخ درست در چهار میلیارد سال پیش یعنی زمان سقوط سیارک ها ندارند . »
دکتر ارکانی حامد که سه سال پیش نیز با ارائه یافته های جالب خود مبنی بر تغییر موقعیت قطب های اولیه سیاره سرخ در میلیاردها سال قبل ، توجه محافل علمی و خبری را به گذشته نه چندان آرام سیاره سرخ جلب کرده بود در خصوص ادامه آن تحقیقات خاطر نشان کرد : « بنا بر آن تحقیقات ، محور دوران سیاره مریخ در چهار میلیارد سال گذشته ، حدود 60 تا 70 درجه تغییر کرده و به همین نسبت محل خط استوای این سیاره نیز دستخوش تغییر شده است . در آن تحقیق با بررسی موقعیت پنج گودال برخوردی عظیم بر سطح سیاره مریخ به نام « آرگیری » ، « هلاس » ، « اوتوپیا » ، « تائوماسیا » و « ایسیدیس » که قطر برخی از آنها حدود سه هزار کیلومتر است ، دریافتیم که همه این گودال ها روی قوس دایره فرضی بزرگی قرار دارند که می تواند منطبق برخط استوای مریخ در آن زمان بوده باشد .
وی در پایان خاطر نشان کرد : « این بررسی ها در سه چهار سال اخیر هم ادامه داشت و اتفاقا یکی از دانشجویانم تحقیقات رساله اش را در این زمینه به پایان برد . پژوهشگران دیگری هم این مسأله را دنبال و محل های احتمالی را معرفی کرده اند . البته در مورد میزان تغییر محور دوران مریخ اختلاف است ، برخی آن را 25 درجه ، بعضی ، 30 درجه ، 40 درجه ، 120 درجه و ... می دانند ولی اصل تغییر محور را همه قبول دارند . البته مسأله تغییر قطب ها ارتباطی با از بین رفتن میدان مغناطیسی که موضوع تحقیقات اخیر ماست ، ندارد .
بشر از سال های دور با دو روش برای حفظ و تقویت توانایی های شناختی خود آشنا بود ؛ یکی آموزش موسیقی و دیگری ، فراگیری زبان جدید و استفاده ی روزمره از زبانی که پیش از این فرا گرفته اید .
« گاتفرید شلوگ » ، مدیر « آزمایشگاه موسیقی و تصویربرداری از مغز » در دانشگاه هاروارد توضیح می دهد : « گوش کردن به موسیقی و نواختن آن تنها یک فعالیت شنوایی نیست ؛ بلکه تجربه ای چند حسی و حرکتی است . نواختن هر ساز موسیقی باعث تغییر در روند ترکیب ، پردازش و درک طیف وسیعی از اطلاعات دریافتی از حسگرهای فرد می شود . آهنگسازی هم در بلند مدت در ساختار و عملکرد مغز تغییر ایجاد می کند . »
برای بررسی تأثیر آموزش زبان دوم روی مغز ، پژوهشگران « دانشگاه ادینبورگ » ، گروهی سی و سه نفره از داوطلبان 18 تا 78 سال را برای گذراندن دوره ی یک هفته ای گویش اسکاتلندی انتخاب کردند . بعد از پایان این دوره ، افراد گروه ترغیب شدند که پنج ساعت در هفته ، گویش اسکاتلندی خود را تمرین کنند . در پایان دوره ، دقت و تمرکز این گروه بهتر از گروه دیگری بود که دوره های دیگری را تجربه کرده بودندیا اصلا هیچ آموزشی را دریافت نکرده بودند .نه ماه بعد از گذراندن این دوره ، زبان آموزانی که تمرین های خود را ادامه داده بودند ، دقت و عملکردهای شناختی بهتری داشتند .
دکتر « توماس بک » ، عضو هیئت علمی مرکز فلسفه ، روان شناسی دانشگاه ادینبورگ و سرپرست این گروه پژوهشی درباره ی نتیجه ی این پژوهش می گوید : « به نظرم نتیجه ی این پژوهش را می توان در سه مورد خلاصه کرد . نخست این که هیچ وقت برای آغاز فعالیت های تقویت ذهن مانند آموزش زبان ، دیر نیست . دوم این که حتی دوره های کوتاه و متمرکز آموزشی هم اثرات مفیدی روی برخی فعالیت های شناختی دارند . سوم این که ، این تأثیر را می توان با تکرار و تمرین ، ماندگار کرد . »
مثلث های ناشناخته
همه چیز از اواخر سال 1989 ( 1368 ) آغاز شد و تا چند سال بعد هم ادامه پیدا کرد . آسمان کشور بلژیک در آن زمان ، پر شده بود از نورهایی که در آرایشی مثلثی در پرواز بودند . گاهی هواپیماهای جنگنده ی دولتی آن ها را دنبال می کردند و گاهی هم نیروهای ژاندارمری به دنبال آن ها راه می افتادند . دولت بلژیک هم آشکارا با گروه های یوفولوژیست همکاری می کرد تا راز این مثلث ها را کشف کند . هزاران نفر از شهروندان این کشور در طول بیش از دو سال ، این نورهای ناشناخته را به چشم دیدند . اطلاعات رادارهای نظامی آزادانه به اطلاع عموم مردم می رسید . واضح بود که این وضعیت ، بزرگترین پرونده ی تاریخ یوفولوژی اروپا یا شاید ، جهان بوده است . با این حال ، حتی بسیاری از یوفولوژیست های آماتور هم ممکن است چیزی در مورد آن ندانند . بعدها هم مشخص شد تنها عکسی که از این مشاهده ها منتشر شده ، عکسی جعلی است . اما این چطور امکان دارد ؟ به نظر می رسد جایی از کار ، اشکال دارد ، زیرا از یک طرف تعداد زیادی از مردم این نورها را دیده اند و از طرف دیگر ، حتی یک عکس معتبر هم از آن در دست نیست . شاید با کمی تحقیق بتوانیم راز این پدیده را کشف کنیم . با ما همراه شوید !